O'zbekiston mediamakonini monitoring qilish natijalarining dastlabki tahlili shuni ko'rsatadiki, tsenzura va jurnalistlarga bosim turli shakl va darajalarga ega bo'lishi mumkin.
Davlat organlari va mansabdor shaxslarning bosimi asosan viloyat, tuman yoki tarmoq davlat boshqaruvi organlari darajasiga tushdi.
So'z erkinligini cheklashning yana bir shakli - qonunchilikning jurnalistlar va blogerlar ishini qattiqroq nazorat qilish tomon o'zgartirishdir. So'z erkinligiga bosimning yana bir shakli tanqidiy materiallarning mualliflarini vatanparvarlik yo'qlida ayblash bo'ldi.
Materiallarning qahramonlari va huquqni muhofaza qilish organlari orqali bosim
Kar24.uz jurnalisti o'zi va PPX xodimi guvoh bo'lgan noxush voqea - qizga nisbatan zo'ravonlik alomatlari bo'lgan janjal haqida maqola yozdi va keyinchalik olib tashladi.
Maqolaning mazmuni (hozirda o'chirilgan).
Jurnalist ko'chada qiz va yigitning qizga nisbatan zo'ravonlik alomatlari bo'lgan janjaliga guvoh bo'lgan. Post patrul xizmati (PPX) xodimi "tomoshabin" rolida guvoh bo'lgan, ammo u mojaroga aralashmagan va yigitning zo'ravonligini to'xtatmagan. "PPX otryadi komandiridan voqeadan keyingi vaziyatni baholashni so'raganda, u (PPX komandiri), agar kimdir ariza bilan murojaat qilsa, ish ko'rib chiqilishini aytgan. "Men Sizning xodimingiz ustidan shikoyat qilmoqchiman, menda guvohlar bor" deganimda, mendan yana ish joyimni so'rashdi. Barcha suhbatlar telefonga yozib olingan."
Nashrdan keyin PPX tomonidan tekshiruv o'tkazildi, hisobotda tavsiflangan PPX xodimi bilan bog'liq vaziyat yuzaga kelmaganligi aniqlandi. Yigit va qiz hech qanday janjal bo'lmaganligi haqida ariza yozib berishgan. O'z arizasida, qiz shisha idishni bexosdan qo'lidan tushurib yuborganini ma'lum qilgan. Jurnalist yuridik klinikasida maslahat oldi. Nashrdan keyin jurnalist IIB xodimlari bilan suhbatlashish uchun chaqirildi. Uchrashuvdan so'ng jurnalist o'z materialini olib tashladi. Huquqiy klinikada monitorga vaziyatni sharhlab, u "maqolani olib tashlash men uchun osonroq" dedi. Ushbu bosim shakli tez-tez ishlatiladi.
Anhor.uz nashri mualliflik huquqining buzilishi
Facebookdagi sahifasida Anhor.uz bosh muharriri mualliflik huquqining buzilganligi haqida xabar berdi. Bloger Islam Kaparzo Anhor.uzda chop etilgan Abdulla Abdukadirovning maqola matnini materialning manbasi va muallifini eslatmagan holda ovoz chiqarib o'qigan.
Bunga javoban bloger g'azablanganini bildirib, ayblov keltirilgan postni olib tashlashni talab qilgan. Keyinchalik u shaxsiy xabarida uzr so'rab, postini o'chirib tashladi, ammo mualliflik huquqining buzilishi faktini ommaviy ravishda tan olmadi.
Jurnalist Anastasiya Pavlenkoni tuhmat uchun sud ta'qibi va ayblov
Samarqandda shahar sudi jurnalist va huquq himoyachisi Anastasiya Pavlenkoni taniqli rassom Pavel Benkovning - respublika badiiy texnikumi birinchi direktorining uyi bilan bog'liq vaziyatni tavsiflagani uchun 533 dollar (7 eng kam hisob qiymatiga teng) jarimaga tortdi.
Jurnalist davlat tomonidan qo'riqlanadigan uyning hovlisida mahalliy hokimiyat idoralari roziligi bilan to'rt metrli chuqur noqonuniy qazib olinganligi haqida maqola chop etdi. Tretyakov galereyasida saqlangan suratlarda bir necha bor muhrlangan tarixiy obyektning tola yoq bolib ketishi havfi bor.
O'zini "xo'rlangan va haqoratlangan" deb hisoblagan uyning hozirgi bekasi jurnalistni sudga berdi, aslida esa, qasri qurilishining toxtatilishi - uning asosiy muammosi.
Sud jarayonida ayblanuvchining huquqlari buzildi. Ishning materiallari, qonun talab qilganidek, tanishib chiqish uchun rus tiliga tarjima qilinmadi, sudya Ruziev barcha rasmiy iltimosnomalarni rad etdi, jamoat himoyachilarini e'tiborsiz qoldirdi, ekspertlarni va mutaxassislarni jalb qilishdan bosh tortdi, guvohlarni eshitmadi, hukm chiqarilishidan oldin muhokamaga chiqib ketmadi.
Benkov uyi yaqinida davlat tomonidan qo'riqlanadigan qasrning qurilishi noqonuniy deb topilgan, u to'xtatildi. Uyning egasi madaniy obyekt xavfsizligiga zarar etkazgani uchun jazolanmadi.
Shu bilan birga, sud Samarqand shahri gazetasi muharriri o'rinbosari Anastasiya Pavlenkoni jazoladi.
Jurnalist Samarqand viloyat sudida adolat qozonishiga erishmoqchi.
"Kinoteatr" telekanalining xodimi "Bounty" filmida erotik sahnalarni namoyish etgani uchun ishdan bo'shatildi.
Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi "Kino" telekanalida namoyish etilgan "Bounty" filmidagi ochiq kadrlar bo'yicha mutaxassislar ishtirokida o'tkazilgan tergov haqida xabar berdi. "Kinoteatr" telekanalini tayyorlash guruhi rahbari A.A. bilan o'tkazilgan o'rganish natijasida mehnat shartnomasi bekor qilindi. Kanal byurosi boshlig'i N. B. "uzr" so'radi.
Kanalning televizion dasturlari darajasi kanal badiiy kengashi mutaxassislari ishtirokida batafsil va tanqidiy muhokama qilindi. Kelgusida bunday holatlarning oldini olish bo'yicha tashkiliy, ijodiy va texnik chora-tadbirlar belgilandi.
Izoh: qabila erkaklarining sonni yashiruvchi matolarda kadrda paydo bo'lgan sahnalar erotik sahnalar, deb e'lon qilindi.
Siyosiy partiya vakillari jinoiy javobgarlik choralarini kuchaytirishni va Internetdagi "zararli" mobil ilovalarni blokirovka qilishni taklif qilishdi.
O'zbekiston siyosatchilarining chiqishlarida u yoki bu ijtimoiy tarmoqlarni blokirovka qilish haqida ko'p aytilgan va, odatda, mavzu qizg'in muhokamani keltirib chiqarmoqda. "Adolat" O'zbekiston sotsial-demokratik partiyasi mamlakat hududida TikTokni butunlay blokirovka qilishni taklif qildi.
Tashabbus partiyaning rasmiy veb-saytida e'lon qilindi. Partiya a'zolarining fikriga ko'ra, mashhur platforma milliy qadriyatlarga zarar etkazadi va yoshlar orasida yomon odatlarni rivojlantiradi. "Adolat" vakillari Samarqandda bir voqeani misol qilib keltirdilar. U yerda ko'chada bir yigit keksa odamning boshiga tepgan. Partiyadagilarning fikricha, yoshlar bir zumda mashhur bo'lishga intilishadi va buning uchun ular hamma narsaga tayyor.
"Markaziy Osiyoni rivojlantirish" ilmiy-tahliliy markaz raisi, Respublika xotin-qizlar qo'mitasi a'zosi, xotin-qizlar huquqlari bo'yicha loyiha rahbari Nargiz Musayeva bloger bo'lish huquqiga ega bo'lgan shaxslarning sonini cheklash talabi bilan chiqdi.
O'zbek jurnalisti Yuriy Chernogaevga nisbatan jismoniy zo'ravonlik tahdidi amalga oshirildi
Yuriy Chernogayev "Sharqda hamma narsa ko'ringanidek emas"nomli shaxsiy Telegram kanalida Rossiyaning Ukrainadagi harbiy operatsiyasi bilan bog'liq voqealar reportajlarini olib boradi. U o'z kanalida quyidagi matnni chop etdi:
Repost.uz agentligi NBC Newsning Qozog'iston o'z harbiy xizmatchilarini Rossiya tomonida jang qilish uchun Ukrainaga yuborishdan bosh tortganligi haqida materialini qayta nashr etgan . Chernogayev shunday deb yozadi: "biroq, bu feyk, chunki Qozog'iston armiyasi yanvar oyida Qozog'istonda sodir bo'lgan voqealar paytida o'z zaifligini namoyon qildi. Rossiyaning vakolatli idoralari javob berishdi: "rahmat, albatta, lekin biz buni o'zimiz hal qilamiz... bundan tashqari, xafa bo'lmang, bu armiya yanvar oyida o'zining" imkoniyatlarini" namoyish etdi..."Va ular o'zbekistonlik jurnalistlarga maslahat berdilar: agar ular g'arb targ'ibotchilarining ruslarga qarshi "ertaklarini" juda yaxshi ko'rsalar, hech bo'lmaganda ularni "voqealar mantiqi"bilan qiyoslasinlar."
Shundan va shunga o'xshash bir nechta matnlardan so'ng, u bir nechta jismoniy zo'ravonlik tahdidlari kelayotganligi haqida o'zbek jurnalistlari tomonidan telegramda tashkil etilgan guruhdagi hamkasblariga xabar bera boshladi.
Unga tahdidlar haqidagi xabarining matni:
Hurmatli guruh a'zolari, xayrli tong! Mana bunday holat yuzaga kelyapti. Shu kunlarda kanalimda bizning repost.uz va kun.uzdagi g'arb matbuotidan qayta nashr etilgan Rossiyaga qarshi kuchli tonallik bilan ifodalangan xabarlari haqida matnlar bor edi. Ehtimol, kimdir o'qigan. Ushbu matnlarni nashr qilganimdan beri men tahdidlarga duch kelmoqdaman. Jiddiy tahdidlarga . Eng "yumshog'i" bunday: "Chernogayev, yaxshisi DXRga jo'na". Avvaliga men e'tibor bermadim, lekin hozir men xavotirdaman. Xulosa: agar menga nimadir bo'lsa, iltimos, ushbu xabarimni eslang.
Jurnalist va bloger Rinat Sagitov Termiz shahrida jurnalist Abbos Salaydinovning kaltaklangani haqida xabar berdi.
"Jelsomino ovozi" telegram kanali o'zining Fbdagi sahifasida vaziyatni tavsiflovchi postni nashr etdi: "Termizda kun.uz muxbiri Abbos Salaydinov 18 mart kuni dorixonada QR kodli chekni talab qilgani uchun kaltaklandi va hibsga olindi. Jurnalistning so'zlariga ko'ra, dorixona egasi so'roq paytida unga singlisini zo'rlash bilan tahdid qilgan. Surxondaryo viloyati prokuraturasi faqat ma'muriy ish ochib, jinoyat belgilarini aniqlamadi".
Ta'rifdan ko'rinib turibdiki, farmatsevt va prokurorning harakatlari muxbir Abbos Salaydinovning jurnalistik faoliyati natijasi emas, chunki jurnalistikaga aloqador joyi yo'q. Mojaro moliyaviy tabiatga ega. Salaydinov o'rnida jurnalistikaga aloqador bolmagan inson bo'lishi mumkin.
Kun.uzda chop etilgan ushbu voqea haqidagi batafsil maqola yuqorida keltirilgan xulosani tasdiqlaydi.
Post va maqola faqat mazkur savdo nuqtasidagi aniq huquqiy nigilizmdan dalolat beradi.
Klinikaning mediamonitorlari o'z ishlarini davom ettirmoqdalar. Va biz jurnalistlar va blogerlarning huquqlari buzilgan holatlar haqida keyslarni chop etishni va sizlarga media sohasidagi tendensiyalari haqida gapirib berishni davom ettiramiz.